Sposoby wykonywania kary ograniczenia wolności
Zgodnie z art. 34 § 1a Kodeksu karnego kara ograniczenia wolności może przybrać co najmniej jedną z dwóch poniższych form:
- obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne – praca ta wykonywana jest w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym;
- potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd – forma ta orzekana jest tylko wobec osób zatrudnionych; należy pamiętać, że w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy
„Co najmniej jedną” – oznacza, że sąd, wymierzając oskarżonemu karę ograniczenia wolności może zastosować obie powyższe formy łącznie, chociaż w praktyce najczęściej sąd dokonuje wyboru jednej z nich. Co jednak można zrobić w sytuacji, w której kara ograniczenia wolności z jakichś względów nie może być wykonywana przez oskarżonego w sposób opisany w wyroku? Na szczęście ustawodawca przewidział w tym zakresie pewne rozwiązanie.
Jak zmienić formę ograniczenia wolności?
Odpowiedź na powyższe pytanie przynosi art. 63a § 1 Kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może zmienić formę obowiązku wykonywania pracy, przyjmując 20 godzin pracy na cele społeczne za równoważne 10% wynagrodzenia za pracę; orzeczona praca nie może przekroczyć 40 godzin w stosunku miesięcznym. Co to oznacza w praktyce?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że zmiana sposobu wykonywania kary ograniczenia wolności ma charakter wyjątkowy i może nastąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Jak należy to interpretować? Otóż szczególnie uzasadniony przypadek zachodzi wtedy, kiedy ograniczenie wolności w pierwotnie orzeczonej formie nie może być w ogóle albo prawidłowo wykonywane z powodów niezawinionych przez skazanego – np. niezależnej od niego utraty pracy, która uniemożliwi potrącanie części jego wynagrodzenia. Można też, moim zdaniem, za szczególnie uzasadniony wypadek uznać sytuację, w której wykonywanie nieodpłatnej kontrolowanej pracy mogłoby skutkować utratą przez skazanego pracy, jeśli obie te rzeczy byłyby z praktycznych względów nie do pogodzenia. Na pewno jednak samą przesłanką zmiany formy ograniczenia wolności nie może być „zachcianka” lub preferencje skazanego – należy pamiętać bowiem, że kara ze swej natury jest pewną dolegliwością, a to sąd, a nie skazany, jest uprawniony do wyboru sposobu, w jaki będzie ona wykonywana.
Po drugie wskazać trzeba, że możliwa jest zmiana formy wykonywania ograniczenia wolności w obie strony – tzn. można zamienić wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na potrącenie części wynagrodzenie i odwrotnie – potrącenie części wynagrodzenia na wykonywanie pracy kontrolowanej.
Po trzecie wreszcie – zmieniając formę kary, sąd dokonuje odpowiedniego jej przeliczenia wg zacytowanego wyżej przepisu, co ilustrują poniższe przykłady:
Przykład 1: Wobec skazanego pierwotnie orzeczono karę ograniczenia wolności polegającą na obowiązku wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy w wymiarze 40 godzin miesięcznie przez okres 6 miesięcy. Po złożeniu przez skazanego wniosku i zastosowaniu przez sąd art. 63a § 1 k.k.w. sposób wykonywania tej kary został zmieniony na potrącenie 20% wynagrodzenia za pracę.
Przykłąd 2: Wobec skazanego pierwotnie orzeczono karę ograniczenia wolności polegającą na potrąceniu 25% wynagrodzenia za pracę przez okres 6 miesięcy. Po złożeniu przez skazanego wniosku i zastosowaniu przez sąd art. 63a § 1 k.k.w. sposób wykonywania tej kary został zmieniony na wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy w wymiarze 40 godzin w stosunku miesięcznym przez okres 6 miesięcy (bowiem, jak stanowi przepis, praca nie może przekraczać 40 godzin w skali miesiąca).
Wniosek o zmianę formy kary ograniczenia wolności – sąd właściwy, wymogi, termin
Chcąc skorzystać z możliwości zmiany sposoby wykonania kary, skazany musi złożyć stosowny wniosek w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na miejsce odbywania kary. Wniosek ten nie podlega żadnej opłacie i nie ma szczególnych wymogów formalnych, jego złożenie nie jest również ograniczone żadnym terminem (można więc złożyć wprost po ogłoszeniu wyroku skazującego). W piśmie takim należy jednak:
- oznaczyć datę jego sporządzenia;
- wskazać sygnaturę i datę wydania wyroku orzekającego karę ograniczenia wolności oraz opisać samą karę (formę, wymiar, czas trwania);
- wskazać sposób, w jaki kara powinna być zmieniona;
- opisać przyczyny i podstawy wnioskowanej zmiany – z uwzględnieniem szczególnych okoliczności, które uzasadniają zmianę kary;
- załączyć ew. dokumenty potwierdzające powyższe okoliczności;
- własnoręcznie podpisać wniosek.
Wniosek składa się w jednym egzemplarzu. Należy pamiętać, że zmiana formy kary jest możliwością sądu, a nie jego obowiązkiem – toteż samo złożenie wniosku nie gwarantuje uzyskania wnioskowanej zmiany. Rozpatrując wniosek, sąd może go uwzględnić (i tym samym zmienić formę kary), lub też oddalić. Na postanowienie sądu w przedmiocie formy zmiany kary przysługuje zażalenie, które należy wnieść w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia lub doręczenia postanowienia.
W razie pytań jak zwykle zachęcam do kontaktu z Kancelarią i jednocześnie zapraszam do lektury moich innych artykułów dostępnych w zakładce Aktualności.
Zachęcam również do odwiedzenia i polubienia profilu Kancelarii na Facebooku, w celu otrzymywania powiadomień o najnowszych publikowanych artykułach oraz bieżących informacji dotyczących działalności Kancelarii.
