Kodeks postępowania administracyjnego (kpa) przewiduje katalog różnych środków (zwyczajnych i nadzwyczajnych), za pomocą których strona postępowania może wzruszyć wydaną decyzję – mowa tu np. o odwołaniu, wniosku o wznowienie postępowania, wniosku o zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznej, wniosku o stwierdzeniu nieważności decyzji. Zdarzają się jednak sytuacje, w których zastosowanie któregoś z ww. środków samodzielnie przez stronę nie jest już możliwe – np. z uwagi na upływ określonego terminu. Czy w takich wypadkach strona postępowania nie ma już żadnej możliwości wzruszenia decyzji? Otóż ma – a z pomocą przychodzi stosunkowo mało znana instytucja sprzeciwu prokuratora. Niniejszy wpis postara się przybliżyć ją nieco większemu gronu czytelników.

Sprzeciw prokuratora od decyzji – czym jest?

Kodeks postępowania administracyjnego nadaje prokuratorowi szereg uprawnień, dzięki którym może on występować w postępowaniu administracyjnym na zasadach równych (a czasem nawet przekraczających) samym stronom. Wśród tych uprawnień wymienić można przede wszystkim:

• prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (art. 182 kpa);
• prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem (art. 183 § 1 kpa);
• prawo zaskarżania decyzji administracyjnych poprzez złożenie odwołania lub skargi do sądu administracyjnego
• prawo złożenia sprzeciwu od ostatecznej decyzji administracyjnej art. 184 § 1 kpa)

Sprzeciw jest nadzwyczajnym środkiem prawnym zmierzającym do wzruszenia (tj. do zmiany lub uchylenia) ostatecznej decyzji administracyjnej, który stosowany być może w określonych wypadkach. Co ważne – złożenie sprzeciwu jest prawem (a nie obowiązkiem) prokuratora, który może zastosować ten środek z własnej inicjatywy lub na wniosek strony. Decyzję o złożeniu sprzeciwu podejmuje prokurator, dlatego nie jest on związany wnioskiem strony i może odmówić złożenia sprzeciwu, jeśli uzna, że nie wymaga tego ochrona interesu strony lub ochrona praworządności i zgodności wydanej decyzji z prawem.

Kiedy prokurator może wnieść sprzeciw od decyzji?

Jako, że sprzeciw jest środkiem nadzwyczajnym, nie znajdzie on zastosowania we wszystkich sprawach. Przepisy dopuszczają złożenie sprzeciwu jeśli spełnione są następujące warunki:

• decyzja, od której wnoszony jest sprzeciw, jest ostateczna – czyli taka, od której nie służy odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy;
• prokurator nie brał udziału w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji ostatecznej – jeśli prokurator uczestniczył w postępowaniu, służyć mu będą inne środki, takie jak odwołanie, skarga, wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji itp.;
• w sprawie, w której wnoszony jest sprzeciw, występują okoliczności umożliwiające wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę – jeśli zastosowanie któregokolwiek z tych środków nie jest w sprawie możliwe, to sprzeciw od decyzji nie przysługuje;
• prokurator nie wniósł na tę samą decyzję skargi do sądu administracyjnego, opartej na tych samych przyczynach co planowany sprzeciw;
• strona nie złożyła na tę samą decyzję skargi do sądu administracyjnego;
• strona wyraziła zgodę na wniesienie sprzeciwu, jeśli wnoszony jest on z powodu naruszenia przepisu art. 145 § 1 pkt. 4 kpa – tj. w sytuacji, w której strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. Zgoda strony musi być wyrażona przed wniesieniem sprzeciwu.

Sposób wniesienia sprzeciwu i jego skutki

Jak wspomniano powyżej, sprzeciw może zostać wniesiony z własnej inicjatywy prokuratora lub na wniosek zainteresowanej strony. Sprzeciw zawiera konkretne żądanie – tj. wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, lub wniosek o uchylenie albo zmianę decyzji.

Sprzeciw wnosi się do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany. Złożenie sprzeciwu inicjuje tym samym nowe postępowanie, o którym organ zobowiązany jest poinformować wszystkie strony. Postępowanie to wszczynane jest z urzędu – co oznacza, że toczyć się będzie nawet wtedy, kiedy sprzeciw zostanie cofnięty. Organ zobowiązany jest również do rozpatrzenia, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu. Co istotne – organ nie ma możliwości odmowy przyjęcia sprzeciwu i jego rozpoznania, jeśli spełnione są opisane wyżej warunki, a zatem merytoryczne zagadnienia ujęte w sprzeciwie muszą zostać przez organ zbadane, a w następstwie tego organ wydaje decyzję, w której uzna żądanie zawarte w sprzeciwie, lub to żądanie oddali.

Rozpatrzenie sprzeciwu powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty jego wniesienia. W razie przekroczenia tego terminu, organ powinien powiadomić o tym prokuratora i wszystkie strony, podać przyczyny opóźnienia i wyznaczyć nowy termin na załatwienie sprawy. Stronom w takim wypadku przysługuje również możliwość złożenia ponaglenia, o którym mowa w art. 37 kpa.

I na koniec ważna uwaga – sprzeciw przysługuje jedynie od decyzji administracyjnych, nie można zatem złożyć sprzeciwu od żadnego postanowienia wydanego w postępowaniu administracyjnym.

Podsumowując – sprzeciw prokuratora może być „ostatnią deską ratunku” dla strony, która albo samodzielnie wyczerpała przysługujące jej możliwości wzruszenia decyzji, albo z możliwości tych skorzystać nie mogła. Mimo, że prokurator nie jest związany wnioskiem, lub zawiadomieniem strony, odpowiednia argumentacja wskazująca na naruszenia prawa dokonane w postępowaniu może często skłonić go, by skorzystał ze swoich uprawnień w celu realizacji ustawowego obowiązku czuwania nad praworządnością postępowań i wydawanych w nich decyzji administracyjnych.

W razie pytań jak zwykle zachęcam do kontaktu z Kancelarią i jednocześnie zapraszam do lektury moich innych artykułów dostępnych w zakładce Aktualności.

Zachęcam również do odwiedzenia i polubienia profilu Kancelarii na Facebooku, w celu otrzymywania powiadomień o najnowszych publikowanych artykułach oraz bieżących informacji dotyczących działalności Kancelarii.