Odwołanie od orzeczenia dyscyplinarnego

Jeżeli w postępowaniu przed komisją dyscyplinarną pierwszej instancji nauczyciel zostanie uznany za winnego popełnienia przewinień dyscyplinarnych, to orzeczenie takie nie jest jeszcze prawomocne i nie wywiera żadnych skutków prawnych – może ono bowiem zostać zaskarżone (i potencjalnie zupełnie wzruszone) odwołaniem. We wpisie tym chciałbym pokrótce omówić instytucję odwołania od orzeczenia dyscyplinarnego pierwszej instancji. Jak napisać odwołanie? Jakie elementy musi ono posiadać? Gdzie, jak i w jakim terminie złożyć odwołanie? Wszystkiego tego, dowiedzą się Państwo z niniejszego artykułu.

Komu przysługuje prawo wniesienia odwołania?

Zgodnie z art. 85k ust. 1 Karty Nauczyciela (KN) odwołanie przysługuje: obwinionemu, obrońcy obwinionego (jeżeli został ustanowiony) oraz rzecznikowi dyscyplinarnemu. Teoretycznie więc od jednego orzeczenia dyscyplinarnego komisji pierwszej instancji mogą zostać wniesione trzy odrębne odwołania (obwiniony może wnieść swoje odwołanie niezależnie od obrońcy). Warto zaznaczyć, że odwołanie wniesione przez jakąkolwiek inną osobę lub podmiot, zostanie odrzucone, jako pochodzące od osoby nieuprawnionej (orzeczenia nie może zatem zaskarżyć np. dyrektor szkoły, w której pracuje obwiniony nauczyciel, organ prowadzący, rodzice itp.)

Termin i sposób wniesienia odwołania

Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia (art. 85k ust. 1 KN). Termin ten liczony jest dla każdego uprawnionego odrębnie – tzn. jeżeli obwiniony i jego obrońca odebrali orzeczenie w różnych datach, to dla każdego z nich inny będzie również końcowy dzień 14-dniowego terminu.

Odwołanie wnosi się do odwoławczej komisji dyscyplinarnej jednak za pośrednictwem komisji, która wydała zaskarżone orzeczenie. Odwołanie skierowane jest więc do komisji odwoławczej, lecz adresowane do komisji pierwszej instancji. Odwołanie wniesione bezpośrednio do komisji odwoławczej zostanie przez nią zwrócone nadawcy – co należy mieć na uwadze zwłaszcza pod kątem dochowania terminu na złożenie odwołania.

Odwołanie od orzeczenia dyscyplinarnego pierwszej instancji zawsze wnosi się w 3 egzemplarzach.

Jak napisać odwołanie?

Odwołanie jako pismo wnoszone w sformalizowanej procedurze musi spełniać określone wymogi oraz zawierać elementy, które pozwolą odwoławczej komisji dyscyplinarnej właściwie zidentyfikować i przeanalizować zarzuty stawiane orzeczeniu pierwszej instancji.

Elementy składowe i konstrukcja odwołania:

1. Oznaczenie daty;
2. Oznaczenie organu do którego wnoszone jest odwołanie (Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji i Nauki);
3. Dokładne wskazanie skarżonego orzeczenia dyscyplinarnego (poprzez wskazanie jego sygnatury, daty wydania, komisji dyscyplinarnej, która orzeczenie wydała; dobrze jest również zaznaczyć kiedy orzeczenie to zostało doręczone nauczycielowi lub pełnomocnikowi);
4. Wskazanie zakresu zaskarżenia (tzn. czy orzeczenie zaskarżane jest w całości czy tylko w określonej części – a jeśli tak, to jakiej)
5. Określenie zarzutów stawianych skarżonemu orzeczeniu (najlepiej z zachowaniem hierarchii – począwszy od najpoważniejszych do najmniej istotnych);
6. Sformułowanie wniosków (czyli określenie czego domaga się skarżący);
7. Uzasadnienie (w którym omówione, wyjaśnione i poparte argumentami i dowodami zostały wszystkie zarzuty odwołania);
8. Wymienienie załączników (jeżeli do odwołania dołączane są np. dowody w postaci dokumentów lub odpis pełnomocnictwa).

Jakie zarzuty można podnieść w odwołaniu i jak je właściwie sformułować?

Właściwe zidentyfikowanie i sformułowanie zarzutów to, moim zdaniem, najtrudniejsza część pracy nad odwołaniem. Zarzut odwoławczy to nic innego jak wskazanie błędu/uchybienia, które zaistniało podczas postępowania dyscyplinarnego (lub nawet wyjaśniającego) lub wydawania orzeczenia dyscyplinarnego, a które miało wpływ na treść tego orzeczenia. Należy pamiętać, że zarzuty powinny być konkretne (a więc precyzyjnie wskazujące na zaistniałe uchybienie) oraz logiczne i spójne względem siebie (należy unikać stawiania zarzutów wzajemnie się wykluczających). Wszelkie zarzuty oczywiście powinny odnosić się do wydanego orzeczenia dyscyplinarnego (zarzutem nie będzie zatem przytoczenie okoliczności zupełnie niepowiązanych z zaskarżonym orzeczeniem).

W rożnych postępowaniach pojawiają się różnego rodzaju naruszenia, jednak większość z nich da się sformułować jako zarzuty jednej z poniższych kategorii:

1. zarzut naruszenia prawa materialnego – a więc aktów prawnych (ustaw, rozporządzeń) które określają prawa i obowiązki nauczycieli (np. Karta Nauczyciela, Ustawa o systemie oświaty itp.) – które to prawo może być naruszone przez komisję dyscyplinarną np. przez niewłaściwe zastosowanie, brak zastosowania lub niewłaściwą wykładnię;
2. zarzut naruszenia prawa proceduralnego – a więc przepisów regulujących przebieg postępowania dyscyplinarnego (Karty Nauczyciela oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego) – które to naruszenia w istotny sposób wpłynęły na prowadzone postępowanie, a w rezultacie na treść orzeczenia dyscyplinarnego. W tej kategorii mieszczą się np. wszelkie uchybienia związane z przeprowadzaniem dowodów, doręczeniami i zawiadomieniami, organizacją i przebiegiem przesłuchań oraz rozpraw dyscyplinarnych itp.;
3. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych – a więc dokonania nieprawidłowych ustaleń w świetle zgromadzonych dowodów (np. w sytuacji w której komisja dyscyplinarna przypisała nauczycielowi popełnienie czynu wbrew przeprowadzonym dowodom);
4. zarzut niewspółmiernie surowej kary – a więc orzeczenia wobec nauczyciela kary rażąco nieadekwatnej do skali przypisanych mu przewinień.

W przypadku zarzutów opisanych w pkt. 1 i 2 należy konkretnie wskazać naruszony przepis oraz sposób w jaki został on naruszony – nie wystarczy ogólne powołanie się na „naruszenie prawa materialnego” lub „naruszenie prawa proceduralnego”.

Jakie wnioski można zawrzeć w odwołaniu?

Przy formułowaniu wniosków odwołania, należy mieć na uwadze art. 85l ust. 1 KN, w którym opisano możliwe rozstrzygnięcia, jakie mogą zapaść w wyniku rozpatrzenia odwołania. W odwołaniu można zatem wnosić o:

1. uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części i wydanie w zaskarżonym zakresie nowego orzeczenia;
2. uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji do ponownego rozpoznania;
3. utrzymanie zaskarżonego orzeczenia w mocy (oczywiście wniosek ten znajdzie zastosowanie tylko wówczas, kiedy korzystne dla nauczyciela orzeczenie zostało zaskarżone przez rzecznika dyscyplinarnego, a nauczyciel w odpowiedzi na odwołanie domagać się będzie utrzymania orzeczenia w mocy)

Oprócz powyższych wniosków dotyczących rozstrzygnięcia możliwe jest dodatkowe formułowanie wniosków innego rodzaju, np.:

1. o dopuszczenie i przeprowadzenie wskazanych dowodów;
2. o zasądzenie kosztów postępowania;
3. o przeprowadzenie rozprawy dyscyplinarnej także pod nieobecność skarżącego;

Cofnięcie odwołania

Czy odwołanie można cofnąć? Otóż jeżeli z różnych przyczyn nauczyciel już po złożeniu odwołania dojdzie do wniosku, że nie chce, by było ono rozpatrzone, może cofnąć je aż do rozpoczęcia rozprawy w postępowaniu odwoławczym (art. 85k ust. 5 KN). Odwołanie wniesione przez rzecznika dyscyplinarnego na korzyść obwinionego nauczyciela może być cofnięte tylko za zgodą tego nauczyciela.

Uwagi końcowe

Prawidłowe skonstruowanie i wniesienie odwołania może być nie lada wyzwaniem – zwłaszcza dla samego obwinionego, który z oczywistych przyczyn nie zawsze jest w stanie w sposób zdystansowany i spokojny zidentyfikować, nazwać i opisać naruszenia zaistniałe w toku postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego. Dobrym pomysłem w takiej sytuacji jest powierzenie napisania odwołania profesjonalnemu pełnomocnikowi. W przypadku pytań dotyczących niniejszego artykułu, lub konieczności pomocy w prowadzonym postępowaniu zachęcam uprzejmie do kontaktu z Kancelarią pod numerem telefonu: 602 643 922 lub mailowo: kancelaria@adwokat-sewielski.pl